Yagmur Suyu Toplama ve Depolama (1)

Not: Cogunu Gaia's Garden (Toby Hemenway) kitabindan aldigim bilgileri bir yaziya sigdiramadim.

Canlilarin yasayacagi bir ortami tasarlarken (balkondaki saksilardan, buyuk bir ciftlige, tek bir ailenin evinden, dev bir sehire) herzaman ilk onceligimiz su olmali. Bu onceligin bir ciftlik tasariminda nasil hayata gecirilecegine bilgetasarim (permakultur) penceresinden bakalim. Tekrar olacak ama bilgetasarim tarim/ciftcilik ile sinirli olmadigindan buradaki cozumlerin cogu aslinda sehirlerde de kullanilmasi gereken cozumler, gerek tek tek evlerde, gerekse daha genel sehir bolge planlama projelerinde.

Cogumuz tabii ki suyun yasamsal onemini biliyoruz ama su kullanimina yaklasimimiz asagidaki adimlardan ileri pek gitmiyor:
- Eve/araziye sebekeden su baglatmak ya da duruma gore kendi kuyumuzu kullanmak.
- Ev ve arazide suyu borularla dagitip, sulama yapilabilecek noktalar olusturmak.
- Eger bir adim daha ileri gideceksek damla sulama sistemi dosemek.

Yukaridaki adimlar benim icin de cok dogal oldugundan bilgetasarim cercevesinde "su tuketirken yillik yagis butcenizi asmamaniz lazim" lafini okuyunca "hadi canim" dedim. Ama ardindan yeralti sularini hesapsizca kullanmanin nasil yillardir birikmis ve cok kotu gunler icin saklamamiz gereken depolari bosalttigini, bizimki gibi denize yakin bolgelerde tum yeralti suyunun tuzlanmasi riskini getirdigini, ve ozellikle buharlasmanin yagistan fazla oldugu bolgelerde nasil bir toprakta tuzlanma yarattigini, sehirlere hesapsizca kullanilan suyu saglayabilmek icin dogaya nasil zarar verildigini ogrendikce su kullanis bicimimizin temelden yanlis oldugunu kavradim. Bilgetasarimin bu konudaki cozumlerini ogrendikce de insanlik olarak nasil bu hale gelmisiz, bildigimiz seyleri bile nasil unutmusuz diye hayiflandim. Meger daha hicbirsey dikmeden once arazimizde su toplamak ve depolamak icin yapmamiz gereken epey sey varmis. Hatta bunlari dogru olarak yaptigimizda diktigimiz bitkilere bagli olarak belki hic ek sulama yapmamiz gerekmeyebilirmis.

Simdi tekniklere gecelim. Iki amacimiz var, yagmur suyunu olabildigince verimli bir sekilde toplamak ve topladigimiz suyu en etkin sekilde kullanmak.

1. Buyuk olasilik su deposu yapma, catidan su toplama, suyu aritip tekrar kullanma gibi seyler geliyor akliniza ama toprak ile baslayacagiz cunku suyu yakalamanin ve depolamanin en kolay ve ucuz yolu, dogrudan topragi kullanmak. Bunun birkac yontemi var. Ilk yapilacak sey, topragin kalitesini artirmak, organik madde icerigini zenginlestirmek. Bilgetasarimda topragi iyilestirmek o kadar onemli ki, konu ne olursa olsun bir yerden topraga geliniyor. "Su toplamak bile mi topragin organik madde icerigi ile ilgiliymis?" diye biraz supheci yaklastim acikcasi. Ama ortaya cikti ki organik maddenin inanilmaz bir su tutma kapasitesi var. Ornegin topraktaki organik madde %1'den %2'ye cikarsa sulama ihtiyaci %75 azaliyor. Organik madde suyu gorunce sunger gibi sisiyor. 30 cm.lik humuslu zengin toprak, ayni buyuklukte neredeyse 10 cm.derinliginde bir goletin aldigi kadar su tutuyor, hem de bedavaya. Ne bir depo, ne havuz yapmaya gerek kalmadan.

Tersini de dusunelim. Toprak organik madde acisindan fakirlestikce ve sıkıştıkça yagmur suyunu emme kapasitesi azaliyor. Hele de biraz egim varsa su akip gidiyor.