Dunya, Gunes ve Mevsimler

Insan bazen basit bir problemle karsilasip "yaa ilkokulda biz bunu ogrenmemis miydik?" der ya. Pekcok disiplinler arasi yaklasimda oldugu gibi permakultur de bu duyguyu bana bolca yasatiyor. Istanbul'daki permakultur kursunda bunlardan bolca vardi. Bir tanesini de barinak tasariminda gunesin konumunu dikkate almayi tartisirken fark ettim.

Biliyorsunuz gunes dogudan batiya dogru guneyden dolasiyor, yazin daha dik, kisin daha egik. Tabii aslinda dolasan dunya ama konu bu degil. Guneyden dolasiyor diyenler kuzey yarimkuredekiler tabii. Guney yarimkurede ayaklari dunyaya yapisik basasagi yasayanlara sorarsaniz, onlara gore gunes kuzeyden dolaniyor. Bu kadarini hatirliyorum ama donenceler arasinda, tropik kusakta yasayanlarin ozel durumunu ya kacirmisim, ya da unutmusum, ya da bunu tamamen es gecmisler.

Tropiklerde yasayan insanlara "Gunes sizin buralarda guneyde mi kuzeyde mi?" derseniz alacaginiz cevap kafa karistirici. Kimi diyecek ki 6 ay bir tarafta, 6 ay diger tarafta. Kimi de diyecek ki yaz boyunca 2 kere tepemizde oluyor, biri kuzeye (ya da guneye) gecerken, digeri de guneye (ya da kuzeye) gecerken. Zaten tropikleri iliman kusaklardan ayirdeden en onemli ozellik olan asil yagisli iklimin yaz olmasini da gunesin bu ozel durumu yaratiyormus.

Nasil ilginc degil mi? Tabii bu durumda barinak yaparken evin ana cephesini gunese cevireyim isi biraz cuvalliyor. Ama anlatildigina gore eski kulturler bu isi gayet guzel cozmusler. Tropik kusakta hangi kitaya giderseniz giden benzer bir barinak cozumu karsimiza cikiyor: Ortasi cok yuksek ve dik bir cati, catinin tepesine dogru icerde yukselecek sicak havayi tahliye etmek icin havalandirma acikliklari ve duvarlara hic gunes gelmeyecek sekilde sacaklar. Serinlik o kadar onemli ki ısı uretecek hersey (ocak, dus, vs.) disaridaki ayri bir golgelik alanda yapiliyor. Kahvaltiyi disarida yapmanin bir avantaji da siz yemege baslayinca size dogru harekete gecen dev kaplumbagalari besleme imkani sunmasi.

Ilk firsatta size sicak yerlerde nasil ev yapmaniz gerektigini de anlatacagim, sakin okumadan evinizi bir mimara cizdirmeyin. Sonra Bill dede cok kiziyor, uyarmadi demeyin!