2. Akip giden suyu tutmanin ve toprakta depolamanin guzel ve oldukca ucuz bir yolu esyukselti hendekleri (swale). Bundan biraz bahsetmistim ama tekrarlayalim. Arazinin esyukseltileri boyunca yukaridan asagiya dogru biribirine paralel kimi kisa kimi uzun hendekler kaziliyor. Hendeklerin icinden cikan toprak hendegin egim asagi tarafinda yigiliyor ki suyu tutacak toprak biraz daha yukselsin. Kritik nokta bu duvarin ust noktasinin her noktada esyukseltide oldugunu garantilemek. Hendegin tabani da esyukseltide olacak ama zaman zaman cukurluklar ya da yukseltiler olabilir. Burada amac esyukselti uzerinde oldugundan egime dik olan bu hendekte akan suyu toplamak. Su her iki tarafa da akmayacagindan hendek icinde kalacak ve topragin yapisina gore birkac saat ya da birkac gun icinde emilerek topragin alt tabakalarinda depolanacak. Genelde bu hendeklerin her iki taraflarina dikiliyor agaclar ve diger bitkiler. Agaclarin zaman icinde hendegi golgeleyerek suyun buharlasmasini azaltmasi ve yaprak dokerek organik madde ile hendegi doldurmasi saglaniyor. Pinar ile gecen yil "suraya su agaci dikelim, buraya bu agaci dikelim" diye nasil konustugumuzu hatirladim, bu agaclarin suyu nereden gelecek diye hic dusunmeden. Tabii o zaman sulama yapmamiz gerektigini zannediyordum. Iyiki agirdan almisiz bu isi! Simdi ise agac dikilecek yerleri bize hendekler soyleyecek.
Kimi durumlarda ozellikle yamaclarda mevcut agaclarin egim asagi taraflarina yarim aylar seklinde toprak ya da tas yigarak mini bariyerler yaratilabilir. Bunlarin arkasinda yagmur sirasinda su birikecek ve toprak tarafindan emilecek. Bu yarim aylar yukaridan asagiya dogru birinden kacan suyu digeri tutacak sekilde sasirtmali olarak yerlestirilebilirse en fazla su tutulmus olacaktir.
Kaynak: Penny Livingston Pastoral Vadi Calistay Notlari
Su yapilarina goletler, barajlar, su kanallari da eklenebilir. Iyi tasarlanmis bir sistemde su arazide yavaslatilarak gezdirilmeli (kanallar), uygun yerlerde topraga emdirilmeli (esyukselti hendekleri), gerekiyorsa baraj ve goletlerde biriktirilmeli. Biriken yerlerde olusabilecek tasmalar yine kanal ya da hendeklerle dagitilmali.
3. Organik toprak ortusu (mulch) kullanma. Organik toprak ortusu de bilgetasarimda surekli karsiniza cikan her derde deva tekniklerden biri. Su tutup buharlasmasini onlemeye ek olarak, yavas yavas curuyerek gubre oluyor ve istenmeyen bitkileri ortup buyumelerini engelliyor. Bizim cevrede maalesef bunu hic yapmadiklari gibi, aniz yakiyorlar (yani zengin bir kaynagi heba ediyorlar) ve bunu yaparken atmosfere CO2 eklemekle kalmayip bir suru orman yanginina neden oluyorlar. Gel de, " biz nasil bu hale geldik?" diye aglama!
4. Cesit cesit bitkileri biribirine yakin dikme. Yine bir tasla birkac kus. Hem verim artiyor, hem toprak golgelenip buharlasma azaltiliyor. Hem de yogun bitkilerin kendi kendilerine organik toprak ortusu uretmeleri saglaniyor. Koklerin serin olmasi bitkilerdeki terleme dolayisi ile kaybedilen suyu azaltiyor. Haliyle bitkilerin gunes isigi ihtiyaclari dikkate alinmali.
Kayıtlar
1 yorum:
hiç tek başına giden bir şey yok. hep zincirleme reaksyonlar oluşuyor.
hakikaten kim çıkarttı acaba bu anız yakma işini?
zamanında doğal sütten üretilen tereyağına tü kaka deyip de teneke kutularda vita yağları koca bir millete çok sağlıklı diye kakalayan tayfası mı acaba ?
ya da halen mirasçıları margarin sülalesini reklamlarda kalp dostu olarak lanse edenler mi?
anız fikri tetikledi, bunları çıkarttı bir çırpıda.
Yorum Gönder